آغاز به کار بازار متشکل ارزی

در چند سال اخیر بازار ارز دچار نوسانات بسیار زیادی شده است و با این بالا و پایین رفتن قیمت‌ها بازار ارز را از حالت طبیعی خارج کرده به‌طوری‌که در کل معاملات اقتصادی به‌خصوص اقتصاد کشور تأثیر بسیاری گذاشته است.

موضوع راه‌اندازی بازار متشکل معاملات ارزی چندین سال است مطرح‌شده اما در چند ماه اخیر راه‌اندازی این بازار جدی‌تر از قبل پیگیری شده است. به عقیده بسیاری از کارشناسان این بازار می‌تواند تا حد زیادی نوسانات بازار ارز را کنترل کند.

دولت برای مهار مشکل بازار ارز تاکنون راه‌های مختلفی را تجربه کرده که تقریباً هیچ‌کدام نتوانسته تأثیری در بهبود روند مشکلات ارز داشته باشد زیرا بازار آزاد ارز در تعیین نرخ ارز بسیار تأثیرگذار است.

در یک سال گذشته نام «بازار متشکل ارزی» برای ساماندهی و کنترل بازار به گوش رسیده البته بحث راه‌اندازی این بازار از سال 1391 تاکنون بوده است اما این موضوع هیچ‌وقت اجرایی نشد تا اینکه چند ماه پیش عبدالناصر همتی رئیس کل بانک مرکزی در مصاحبه آبان سال گذشته انجام داد خبر از تشکیل بازار متشکل ارزی را داد و گفت: تشکیل بازار ارزی به‌زودی آغاز خواهد شد، نمی‌شود که در خیابان و کوچه و پس‌کوچه‌ها این بازار را تشکیل داد ما نباید بازار غیر متشکل داشته باشیم.

در توضیح این بازار این است که هدف دولت از تشکیل این بازار برای کوتاه کردن دست دلالان بازار و شفافیت معاملات است و در بسیاری از کشورهای درحال‌توسعه راه‌اندازی شده است. یکی دیگر از اهداف تشکیل این بازار تبدیل‌شدن بازار متشکل ارزی به مرجعی برای پیدا کردن دقیق نرخ و نرخ‌گذاری به‌وسیله بانک مرکزی انجام شود. به این‌گونه که مبنای قیمت همان معامله‌ای باشد که هرروز صبح در این بازار انجام می‌گیرد به‌این‌ترتیب این نرخ بر اساس تقاضا تعیین و عرضه می‌گردد و امکان دخالت در نرخ‌گذاری از جانب کشورهای دیگر نباشد.

این بازار قرار است در فاز اول مبادلات ارزی میان صرافی‌ها انجام می‌گیرد یعنی صرافی‌های بزرگ (صرافی‌های دارای مجوز) نقش عرضه‌کننده را دارند قیمت خود را با توجه به موقعیت خرید در بازار متشکل ارزی اعلام می‌کنند و متقاضیان که اغلب صرافی‌های کوچک‌تر هستند، با توجه به قیمتی که صرافی‌های مجوز دار اعلام کرده‌اند موقعیت خرید می‌گیرند.

برای حضور در این بازار باید مدارک لازم که مجوز دار بودن صرافی را نشان می‌دهد به بازار متشکل ارزی ارائه گردد. نکته دوم اینکه برای حضور در این بازار داشتن یک حساب ارزی و ریالی و ارائه آن به بانک مرکزی به‌منظور انجام معاملات ارزی لازم است.

با آغاز بکار این بازار «تهران» به پایتخت ارزی کشور تبدیل می‌شود. نرخ متوسط هرروز ساعت نه صبح مشخص و معاملات بر اساس قیمت همان روز انجام می‌شود.

همچنین حراج ناپیوسته ارز نیز از ساعت نه تا ده صبح برگزار و بعدازآن حراج پیوسته انجام می‌گیرد، به‌این‌ترتیب بازار در ساعت 15 و 30 دقیقه عملاً بسته خواهد شد.

نرخ‌گذاری در این بازار به این‌گونه است که سیستم بانک مرکزی برحسب سیاست‌گذاری خود پیشنهادهای عرضه فروشندگان را از پایین‌ترین به بالاترین قیمت و پیشنهادهای خریداران را از بالاترین قیمت به پایین‌ترین قیمت قرار می‌دهد سپس مظنه قیمت توسط سیستم بانک مرکزی با اولین معامله تعیین می‌شود.

البته نرخ روزانه بر اساس قیمت بسته شدن بازار در روز گذشته با تغییر پنج درصد قابل به‌روزرسانی است اما برای تغییرات بیشتر باید از بانک مرکزی مجوز دریافت شود.

این بازار با توجه به نوع روند کاری که انجام می‌شود از انجام معاملات غیرواقعی جلوگیری می‌کند به این صورت که بسته به نوع سفارش (خرید یا فروش) از هر بانک یا صرافی پس از ثبت درخواست و اعلام قیمت ارز مبلغ اعلام‌شده از حساب ارزی یا ریالی فرد درخواست‌کننده در همان لحظه مسدود خواهد شد.

جلسه‌ای که در 25 خرداد در بانک مرکزی با موضوع بازار متشکل ارزی برگزار شد برای پیوستن صرافی‌ها به بازار متشکل ارزی حق عضویت برای صرافی‌ها را از 100 میلیون تومان به 25 میلیون تومان کاهش دادند که با توجه به این تغییر در حق عضویت امکان ورود صرافی‌های کوچک‌تر نیز به این بازار فراهم شد.

بر اساس آخرین خبر از بانک مرکزی؛ آغاز بکار در این بازار با بیش از 100 صرافی خواهد بود و تا چند روز آینده روز 21 مرداد مصادف با عید سعید قربان فعالیت خود را به رسمیت آغاز می‌کند. در ابتدا آغاز بکار بازار متشکل ارزی حدود 100 صرافی صورت می‌گیرد البته در ادامه روند کاری این باز به تعداد صرافی‌ها افزوده می‌شود تا بتوان قیمت واقعی ارز را در تهران کشف کرد.

نکته مهم دیگر اینکه گفته می‌شود اطلاعات آنلاین خریدوفروش ارز در این بازار از دسترس عموم خارج است و فقط اعضا این بازار قادر به مشاهده آن هستند ولی اطلاعات کلی از این بازار در سایت ice.ir برای عموم آزاد است.

بانک مرکزی امیدوار است با راه‌اندازی این بازار عرضه و تقاضا در بازار ارز مشخص و ثبات قیمت در بازار ارز ایجاد شود و درنهایت منجر به کاهش التهابات و نوسانات بازار ارزی اخیر شود.

ضمناً سقفی برای معاملات در این بازار مشخص خواهد شد که با راه‌اندازی این بازار از جزئیات مربوط به آن باخبر خواهیم شد.

---